Kao i kod svih antičkih spisa, i od biblijskih su nam ostali samo rukopisi prepisa, a ne autografi (pisani autorovom rukom). Važno je da znamo da su mnoga antička dela izgubljena (neka se samo spominju, a neka ni to), dok su se ostala dela sačuvala u svega nekoliko rukopisa, koji su nastali više od hiljadu godina nakon izvornog dokumenta. Stoga nije preterano reći da je Biblija, naročito Novi zavet, najsačuvaniji antički spis.

Jevrejski rukopisi Starog zaveta

Kumranski rukopisi

Sve do 1947. godine najstariji rukopis Staroga zaveta bio je tzv. Nash papirus iz 1. veka pre Hrista koji je sadržao Dekalog i Petu knjigu Mojsijevu 6, 4-5 (tzv. šema – “čuj”). Tada je grupa beduina slučajno našla u pećinama blizu Mrtvog mora, kod Kumrana (Wadi Qumran), brojne rukopise sačuvane u glinenim posudama. Oni su pripadali Esenima, nastanjenim u stambenom sklopu Kirbet Kumran (Khirbet Qumran), koji je uništen tokom prvog judejsko-rimskog rata (66-73. godine posle Hrista).

Osim brojnih spisa same sekte, nađeni su i rukopisi (čak i u više primeraka) praktično svih starozavetnih knjiga, osim Jestire. Kumranski svici pisani su kvadratnim pismom kojim su se služili Jevreji nakon vavilonskog ropstva (osim Levitske knjige pisane pred-ropskim pismom). Uopšteno se prihvata da su ovi rukopisi nastali u periodu od 3. veka pre Hrista do 1. veka posle Hrista.

Masoretski spisi

 Masoreti (od masora, što znači predaja) jesu jevrejski srednjevekovni prepisivači. Bili su krajnje pedantni i nisu nipošto menjali tekst, ali su na margine stavljali verziju koju su smatrali ispravnijom. Oni su prvi izmislili znake za samoglasnike i naglaske. Ispod Božjeg imena YHWH, koje se verovatno izgovaralo Jahve, stavljali su samoglasnike za Adonai (Gospod), što je hrišćane navelo da Božje ime čitaju kao Jehova. Masoreti su imali detaljna pravila prepisivanja, koja su propisivala čak i dužinu reda i kolone, kao i boju mastila. Na kraju svake biblijske knjige stajao je broj reči i središnja reč knjige. Najstariji sačuvani masoretski rukopis je Petoknjižje iz 10. veka. Ostali najpoznatiji kodeksi su Lenjingradski, Oksfordski i Alpski – svi iz 10. veka. Pronalaskom Kumranskih spisa masoretski su rukopisi znatno dobili na verodostojnosti, jer je utvrđeno da se tokom više od deset vekova tekst nije bitno izmenio.

Samarjansko Petoknjižje

Samarjani su narod koji je nastao mešanjem bliskoistočnih naroda dovedenih u Palestinu nakon pada Severnog carstva (722. godine pre Hrista) s ostacima Izraelaca. Vremenom su prihvatili religiju Izraelaca starosedelaca, ali su od celokupnog Starog zaveta prihvatali samo Petoknjižje. I u njemu su unosili izmene kako bi potvrdili svoj inat izraelskoj religiji. Posebno je to vidljivo po doslednom zamenjivanju gore Sion (kod Jerusalima) gorom Garizim. Najstariji samarjanski rukopis potiče iz 11 veka posle Hrista.

Grčki rukopisi Novog zaveta

Najstariji rukopisi Novog zaveta pisani su velikim slovima (tzv. majuskule ili unicijali), bez interpunkcije i odvajanja reči. Najznačajniji novozavetni rukopisi jesu papirusi i unicijali pisani na pergamentu.

Papirusi

Poznato ih je 97, a najstarijim se smatra P52, koji se zove Papirus Rylands (po biblioteci u kojoj se čuva). Sadrži Jovan 18,31-33.37-38, nađen je u Egiptu i nastao je oko 125. godine posle Hrista, dakle najverovatnije svega tridesetak godina nakon originala, što je jedinstven slučaj u istoriji antičkih rukopisa. Papirus P66 potiče iz perioda oko 200. godine i sadrži Jovan 1,1-14,26. Takođe su značajni i tzv. Papirusi Čester Biti iz trećeg veka, koji sadrže ostatke Jevanđelja, Djela i poslanica.

Unicijalni kodeksi

Obično se označavaju sa 01, 02, itd. ali se prvi kodeksi označavaju sa A, B, C, itd. Najpoznatiji je tzv. Codex Sinaiticus (oznaka heb. alef – ), koji je pronašao nemački istraživač Tišndorf u samostanu Sv. Katarine na Sinaju (1844-1859). Rukopis potiče iz IV veka, sadrži pola Starog zaveta i celi Novi zavet. Bio je čuvan u Petrogradu, a 1933. prodat je za 100 hiljada funti Britanskom muzeju. Drugi poznati unicijal jeste Codex Vaticanus, takođe iz IV veka, iz kojega je nestao tekst od Jev. 9,14 do kraja NZ. Ukupno je sačuvano 300 unicijala.

Ostali grčki rukopisi

1. minuskule – nazvani zato što su pisani malim slovima. Najraniji su iz IX vjeka, ali mogu biti značajni zbog starosti rukopisa s kojega su prepisivani.
2. lekcionari – delovi Novoga zaveta koji su se koristili u liturgiji. Imaju sličnu vrednost minuskulama.
3. citati crkvenih otaca – sačuvani u njihovim knjigama, takođe po vrednosti zaostaju za papirusima i unicijalima.