Tumačenje Biblije zasniva se na poznavanju njenog jezika. Jezik Starog zaveta jesu jevrejski i (na pojedninim mestima) aramejski, a jezik Novoga zaveta je grčki. Postoje još neke posuđenice iz drugih jezika, poput persijskog, egipatskog, nekih mesopotamskih jezika (čak i iz keltskog), ali su posuđenice normalna pojava u praktično svim jezicima.
Jevrejski (hebrejski ) jezik
Naziv jevrejski jezik pojavljuje se u spisima tek oko 130. godine posle Hrista u nekanonskoj Knjizi Sirahovoj. Izraz “jevrejski jezik” pojavljuje se i na više mesta u Novom zavetu (Djela 21,40; 26,14), ali se tamo po svemu sudeći on odnosi na aramejski jezik. Starozavetni naziv za jevrejski jezik jest hananski jezik (Isaija 19,18) ili judejski tj. jevrejski (2. Car. 18, 26.28).
Jevrejski jezik spada u skup zapadnosemitskih jezika i po svojim se karakteristikama prilično razlikuje od našeg jezika.
Iz jevrejskog jezika praktično nemamo ni jednu posuđenicu – one koje i imamo (kao reči šećer, Mesija, ili imena Jovan, Jakov, Danilo, Marija, Suzana itd.) došle su u naš jezik posredstvom drugih indoevropskih jezika. Jevrejsko pismo je glasovno (u čemu je jedno od najstarijih), ali slova postoje samo za suglasnike. Ima dosta guturala (postoje dva h), kao i različitih izgovora slova b, g, d, k, p i t, (koji su se vremenom delimično izgubili), što početniku zna da pričini velike teškoće. Tek se u srednjem veku donose znaci za samoglasnike, kojih opet ima znatno više nego u našem jeziku. Jevrejski se piše s desna na levo. Većina jevrejskih reči ima troslovnu osnovu, kojoj se onda dodavanjem samoglasnika i nekih drugih znakova menja smisao. Jevrejski jezik nema glagolska vremena nego samo glagolske vidove svršeni (perfekt) i nesvršeni (imperfekt). Perfektom se obično izražava prošlo vreme, a imperfektom – buduće. Međutim, to ne mora da bude tako i za pravilno razumevanje potrebno nam je da dobro razumemo kontekst. Ti su problemi znatno bolje rešeni u novijim prevodima. Stvari se dodatno komplikuju i pravilom poput vau consecutivum prema kojem niz imperfektnih glagola koji započinje s jednim perfektom treba takođe tretirati kao perfekt.
Jevrejski jezik je siromašan pridevima i prilozima, ali je zato izuzetno bogat raznim imenicama. Solomun koristi 19 naziva za mudrost, a u Knjizi o Jovu 4,10-11 imamo 5 naziva za lava (što sasvim drugačije izgleda u našem prevodu). Raznolika značenja glagola jevrejski postiže glagolskim oblicima, koji ne određuju vreme nego nijansiraju značenje: ubijam, ubijam se, okrutno ubijam (koljem), dajem da se zakolje, zaklan sam, itd. Jevrejska je rečenica obično kratka i glavni veznik u složenim rečenicama je i (wau – w), koji ima značenje: i, ali, a, čak, tako, onda. Jedna od karakteristika jevrejskoga jezika jeste njegova slikovitost: jevrejski nije apstraktan jezik pojmova, nego konkretan jezik slika. Ukoliko ne shvatimo ovu osobinu, delovaće nam čudno mnogi antropomorfizmi u prikazivanju Boga. Osim slikovitosti, jevrejski jezik odlikuju ritmičnost i jezgrovitost. Ritam jezika, naročito pesničkog, nosi čitaoca i omogućava mu lakše pamćenje. Uzgred rečeno, pisci Starog zaveta često se koriste raznim metodama zvuka i ritma jezika kako bi se poruka lakše upamtila. Jezgrovitost jevrejskog jezika omogućena spajanjem i srastanjem izraza postiže da se u jednoj reči kaže ono za šta nama ponekad treba nekoliko puta više reči. Psalam 23 u jevrejskom originalu ima 57 reči, u prevodu Vuka Karadžića 91, dok u engleskom prevodu (King Džejms) čak 122. Odlaskom u vavilonsko ropstvo, jevrejski jezik je postao zaboravljen od strane običnog naroda i njime se služe samo teolozi i mudraci. Srednjevekovni jevrejski, uz dodatke nekih savremenih termina, u osnovi je današnjeg jevrejskog jezika.
Aramejski jezik
Aramejci su bili moćno pleme (ili savez plemena), koji su naseljavali područja današnje Sirije, Iraka, Jordana i drugih prostora Bliskog Istoka. Aramejskog porekla bili su i Haldeji koji su vladali Novovavilonskom imperijom. Aramejski jezik je sličan jevrejskom (poput španskog i portugalskog), kao i drugim bliskoistočnim jezicima, a zbog svoje jednostavnosti i uticaja Aramejaca, postao je lingua franca drevnog Bliskog Istoka. Nakon vavilonskog ropstva, Izraelci govore aramejskim jezikom, koji je maternji jezik Izraelaca u Isusovo vreme. U Starom zavetu na aramejskom je napisan deo knjige proroka Danila(2,4 do kraja 7. poglavlja), nekoliko stihova u Jezdrinoj knjizi, zatim jedan stih u Jeremiji (10,11) i jedna reč u Prvoj Mojsijevoj (31,47). U Novom zavetu se spominju neke aramejske reči: “efata” (“otvori se”, Marko 7,34), “talita kumi” (“ustani devojčice”, Marko 5,41), “Eli, Eli, lama sabahtani” (“Bože moj, Bože moj, zašto si me ostavio”, Marko 15,34) i “maran ata” (“Gospod dolazi”) ili “marana ta” (“Gospode, dođi”- 1. Korinćanima 15,22). U nekim delovima Bliskog Istoka i danas se govori aramejskim jezikom (koji se sada zove sirijskim).
Grčki jezik
Grčkim jezikom napisan je celokupni Novi zavet, iako ima razloga da se veruje da je Matej napisao svoje jevanđelje prvo na aramejskom. Zahvaljujući osvajanjima Aleksandra Velikog, grčki jezik postaje svetskim jezikom, kojim se služe i učeni Rimljani. U prostorima Palestine grčki jezik je mnogim stanovnicima, uključujući Isusa i učenike, bio drugi govorni jezik. Svakako, to više nije jezik Homera ili Evripida; to je jedan pojednostavljeni govor nazvan “koine dialektos ” (zajedničko narečje), ili samo koine. U odnosu na klasični jezik, rečnik je siromašniji i ponešto drugačiji. Neke reči dobijaju novo značenje (tako daimon više ne znači bog, nego zli duh), a pojavljuju se i neke nove reči. Gramatika se pojednostavljuje, kod imenica više nema duala (dvojine), a kod glagola optativ (način kojim se u grčkom jeziku iskazuje želja) je vrlo redak. Međutim, jezik Novoga zaveta nije čisti koine (koine je predstavljao prvi zajednički nadregionalni dijalekt Grčke, a kasnije je služio kao lingua franca za Istočni Mediteran i Bliski Istok za vreme rimskle vlasti). U Novom zavetu su brojni semitizmi, jer su autori bili (osim možda Luke) semitskog porekla. Kao prvo, tu su transliteracije jevrejskih reči poput “aleluja” (“slavite Jahvu”, Otk. 19,1); “amin” (“neka tako bude”, Mat. 6,13), “mana” (hleb poslat s neba, Jovan 6,31), “osana” (“pomozi”, Matej 21,9), i mnoge druge. Osim njih, imamo i doslovne prevode jevrejskih fraza na grčki jezik (kao kada bismo “spava kao zaklan” preveli na engleski “he sleeps like slaughtered”). Takvi su izrazi “podignuti lice” (u smislu “izazvati poštovanje”), ili “usta mača” (u smislu “oštrica mača”). Zanimljiv je i izraz gehena koji dolazi iz jevrejskog dolina Enomova, čije je značenje potpuno nepoznato običnom Grku koji nema spoznaje o geografiji Jerusalima. Takođe postoje brojne reči iz koine grčkog koje imaju drugačije značenje u Novom zavetu. Tako “anatema” znači “posvećen dar”, a u NZ “prokleto”; “baptizo” znači “uranjam”, a u NZ to postaje tehnički izraz za krštenje. Postoje neki NZ izrazi kojima nije jasno značenje, iako se koriste i izvan novozavetnog jezika. Najpoznatija je reč epiousios (“svagdašnji”) koja može značiti “neophodan za život” ili “za ovaj dan” ili “za sledeći dan” ili “za budućnost”.